Những rủi ro khi xuất khẩu gia súc và cách phòng tránh hiệu quả

Xuất khẩu gia súc đang là một trong những ngành mang lại giá trị kinh tế cao cho Việt Nam, mở ra cơ hội tiếp cận những thị trường quốc tế tiềm năng. Tuy nhiên, đây cũng là lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro đòi hỏi doanh nghiệp phải có chiến lược phòng tránh toàn diện. Bài viết này sẽ phân tích những rủi ro chính và giới thiệu các giải pháp hiệu quả giúp doanh nghiệp xuất khẩu gia súc thành công.

5 rủi ro lớn nhất trong xuất khẩu gia súc doanh nghiệp cần biết

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (2023), kim ngạch xuất khẩu sản phẩm chăn nuôi của Việt Nam đạt gần 500 triệu USD trong năm 2023. Nhiều doanh nghiệp phải đối mặt với những rủi ro không lường trước, dẫn đến thiệt hại kinh tế đáng kể.

Trước khi quyết định tham gia vào chuỗi cung ứng quốc tế, các doanh nghiệp xuất khẩu, nhà đầu tư ngành chăn nuôi và chuyên gia logistics cần hiểu rõ về những rủi ro tiềm ẩn để có phương án phòng tránh kịp thời.

Loại rủi ro	Mức độ nghiêm trọng	Tần suất xuất hiện	Ảnh hưởng chính
Dịch bệnh	Rất cao	Cao	Cấm vận, thiệt hại toàn bộ lô hàng
Tiêu chuẩn nhập khẩu	Cao	Rất cao	Trả lại hàng, tăng chi phí
Biến động giá cả	Trung bình	Cao	Giảm lợi nhuận, mất thị trường
Tranh chấp hợp đồng	Cao	Trung bình	Chi phí pháp lý, ảnh hưởng uy tín
Vận chuyển	Trung bình	Trung bình	Tổn thất hàng hóa, chậm trễ

Rủi ro dịch bệnh – Mối đe dọa hàng đầu với xuất khẩu gia súc

Top 3 dịch bệnh nguy hiểm nhất ảnh hưởng đến xuất khẩu gia súc

1. Cúm gia cầm (A/H5N1, A/H7N9)

Triệu chứng chính:

• Suy giảm sản lượng trứng đột ngột (giảm 30-80%)
• Phù đầu, mào và tích tím
• Xuất huyết dưới da
• Tỷ lệ tử vong có thể lên đến 100% trong 48 giờ

Theo Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH, 2023), cúm gia cầm có tỷ lệ lây nhiễm cực kỳ cao, đặc biệt trong môi trường chăn nuôi tập trung. Khi phát hiện dịch, nhiều quốc gia sẽ áp dụng lệnh cấm nhập khẩu ngay lập tức, bao gồm các thị trường lớn như Nhật Bản, EU và Singapore.

2. Lở mồm long móng (FMD)

Đặc điểm:

• Bệnh virus lây lan nhanh qua không khí
• Gây tổn thương đặc trưng ở miệng và chân
• Giảm sản lượng sữa và tăng trọng
• Ảnh hưởng chủ yếu đến gia súc nhai lại và lợn

FMD đã gây thiệt hại kinh tế toàn cầu đáng kể theo ước tính của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO, 2023). Các nước như Úc, New Zealand, Mỹ, Canada và hầu hết các nước EU đều cấm nhập khẩu từ vùng có dịch.

3. Dịch tả lợn Châu Phi (ASF)

Lịch sử bùng phát:

• Xuất hiện tại Việt Nam từ 2019
• Gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi lợn Việt Nam
• Thiệt hại kinh tế đáng kể cho ngành

ASF chưa có vắc-xin hiệu quả và có tỷ lệ tử vong cao, ảnh hưởng nghiêm trọng đến xuất khẩu thịt lợn sang các thị trường Trung Quốc, Hàn Quốc và Đông Nam Á.

Vai trò của Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH) trong kiểm soát dịch bệnh quốc tế

WOAH (trước đây là OIE) đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập các tiêu chuẩn an toàn dịch bệnh quốc tế. Tổ chức này vận hành hệ thống cảnh báo dịch bệnh toàn cầu WAHIS (World Animal Health Information System), cung cấp thông tin cập nhật về tình hình dịch bệnh tại 182 quốc gia thành viên.

Doanh nghiệp có thể tra cứu tình trạng dịch bệnh theo quốc gia tại trang web chính thức của WOAH: www.woah.org. Hệ thống này cập nhật 24/7, giúp doanh nghiệp nắm bắt tình hình dịch bệnh toàn cầu trước khi quyết định xuất khẩu.

Quy trình kiểm dịch trước xuất khẩu doanh nghiệp bắt buộc phải thực hiện

Theo quy định của Cục Thú y Việt Nam và hướng dẫn của WOAH, quy trình kiểm dịch trước xuất khẩu bao gồm:

Kiểm tra sức khỏe động vật

• Kiểm tra lâm sàng tổng thể
• Đánh giá hành vi, khả năng ăn uống
• Kiểm tra dấu hiệu bất thường

Xét nghiệm phát hiện bệnh

• Xét nghiệm huyết thanh học (ELISA, PCR)
• Nuôi cấy vi sinh vật
• Kiểm tra ký sinh trùng

Cách ly và theo dõi trước khi xuất khẩu

• Thời gian cách ly tối thiểu 21-30 ngày
• Môi trường cách ly đạt tiêu chuẩn an toàn sinh học
• Ghi chép, theo dõi và báo cáo định kỳ

Rủi ro về tiêu chuẩn và quy định nhập khẩu khắt khe

So sánh tiêu chuẩn nhập khẩu gia súc của 3 thị trường lớn

Tiêu chí	EU	Trung Quốc	Nhật Bản
Chứng nhận kiểm dịch	Chứng nhận y tế thú y của EU (TRACES)	Chứng nhận vùng an toàn dịch bệnh, đăng ký với GACC	Chứng nhận của Bộ Nông Lâm Ngư nghiệp Nhật Bản
Chất lượng thức ăn	Không sử dụng hormone tăng trưởng, giới hạn chặt kháng sinh	Quy định riêng theo từng loại gia súc, ít nghiêm ngặt hơn EU	Cấm sử dụng chất cấm, kiểm tra dư lượng rất chặt
Điều kiện nuôi trồng	Chuồng trại đạt tiêu chuẩn phúc lợi động vật	Yêu cầu cơ bản về vệ sinh, không bắt buộc tiêu chuẩn phúc lợi	Yêu cầu cao về vệ sinh, kiểm soát chặt vật tư đầu vào
Dư lượng kháng sinh	Cấm hoàn toàn kháng sinh kích thích tăng trưởng	Danh sách cấm đang mở rộng, nhưng thực thi chưa nghiêm	Tiêu chuẩn gần với EU, kiểm tra nghiêm ngặt
Vùng an toàn dịch	Áp dụng nguyên tắc khu vực hóa (regionalization)	Công nhận một phần nguyên tắc khu vực hóa	Chỉ chấp nhận nhập khẩu từ quốc gia hoàn toàn không có dịch

Những thủ tục kiểm dịch phức tạp nhất doanh nghiệp thường gặp

1. Quy trình đánh giá trang trại/vùng nuôi

Nhiều thị trường nhập khẩu yêu cầu đánh giá trực tiếp cơ sở sản xuất trước khi cấp phép nhập khẩu. Đoàn kiểm tra thường bao gồm chuyên gia thú y từ nước nhập khẩu, với quy trình kéo dài 1-3 tháng và chi phí cao.

2. Yêu cầu truy xuất nguồn gốc

Các thị trường phát triển yêu cầu hệ thống truy xuất nguồn gốc từ trang trại đến bàn ăn (farm-to-table). Doanh nghiệp cần chứng minh:

• Nguồn gốc thức ăn chăn nuôi
• Lịch sử tiêm phòng, điều trị
• Quy trình vận chuyển, giết mổ
• Điều kiện bảo quản sản phẩm

3. Hệ thống kiểm soát chất lượng toàn diện

Thị trường như EU, Nhật Bản yêu cầu doanh nghiệp áp dụng hệ thống quản lý chất lượng quốc tế như:

• HACCP (Hazard Analysis Critical Control Points)
• ISO 22000 (Quản lý an toàn thực phẩm)
• GlobalG.A.P (Good Agricultural Practices)

Cách tiếp cận và tuân thủ tiêu chuẩn nhập khẩu mới nhất

Nguồn tra cứu quy định chính thức:

• Cổng thông tin của Cục Thú y Việt Nam: cucthuy.gov.vn
• Trang web của cơ quan quản lý thú y nước nhập khẩu
• Cổng thông tin WTO về SPS (Sanitary and Phytosanitary Measures)

Cách cập nhật thay đổi quy định:

• Đăng ký nhận thông báo từ Tham tán thương mại Việt Nam tại nước sở tại
• Tham gia các hiệp hội ngành hàng (Hiệp hội Chăn nuôi Việt Nam)
• Sử dụng dịch vụ tư vấn pháp lý quốc tế chuyên về thương mại nông sản

Vai trò của đơn vị tư vấn chuyên nghiệp: Các đơn vị tư vấn như SGS, Bureau Veritas không chỉ cung cấp dịch vụ kiểm định mà còn hỗ trợ doanh nghiệp hiểu và áp dụng đúng quy định quốc tế, tiết kiệm thời gian và chi phí tuân thủ.

Rủi ro thị trường và biến động giá cả

 

Phân tích biến động giá gia súc quốc tế

Giá gia súc quốc tế đã trải qua nhiều biến động trong những năm gần đây. Theo dữ liệu từ Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO, 2023), chỉ số giá thịt toàn cầu đã có những thay đổi đáng kể.

Các yếu tố chính ảnh hưởng đến giá:

• Dịch bệnh: Dịch tả lợn Châu Phi đã tác động đến giá thịt lợn trên thị trường quốc tế
• Cung-cầu: Sự phục hồi sau đại dịch COVID-19 tạo nhu cầu thay đổi
• Chính sách: Các thỏa thuận thương mại mới (CPTPP, EVFTA) tác động đến thị trường xuất khẩu

Chiến lược đối phó với cạnh tranh từ thị trường quốc tế

Đối thủ cạnh tranh chính:

• Brazil: Dẫn đầu về xuất khẩu thịt gà, cạnh tranh về giá
• Úc: Thống lĩnh thị trường thịt bò cao cấp, lợi thế về chất lượng
• Mỹ: Công nghệ cao, quy mô lớn

Lợi thế cạnh tranh của Việt Nam:

• Chi phí lao động thấp hơn so với các nước phát triển
• Vị trí địa lý thuận lợi để tiếp cận thị trường châu Á
• Các FTA đã ký kết (EU, Nhật Bản, CPTPP) tạo lợi thế thuế quan

Cách định vị sản phẩm trên thị trường quốc tế:

• Tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng (thịt chế biến, organic)
• Xây dựng thương hiệu quốc gia
• Khai thác thị trường ngách (Halal, hữu cơ, không biến đổi gene)

Công cụ phân tích và dự báo thị trường gia súc

Các nền tảng thông tin thị trường:

• FAO Meat Price Index: www.fao.org/economic/est/prices
• USDA Foreign Agricultural Service: www.fas.usda.gov
• Global Trade Atlas: www.gtis.com/gta

Chỉ số theo dõi biến động giá:

• Chỉ số giá thịt FAO (theo dõi hàng tháng)
• Chỉ số Chicago Mercantile Exchange (CME) về hợp đồng tương lai
• Báo cáo thị trường của Rabobank và Gira Meat Club

Liên hệ với tham tán thương mại: Các văn phòng thương vụ Việt Nam tại nước ngoài cung cấp thông tin thị trường cập nhật và hỗ trợ kết nối doanh nghiệp. Danh sách liên hệ có tại www.moit.gov.vn.

Rủi ro pháp lý và tranh chấp hợp đồng

5 điều khoản quan trọng nhất trong hợp đồng xuất khẩu gia súc

1. Điều khoản về chất lượng và tiêu chuẩn

• Quy định cụ thể về trọng lượng, độ tuổi, chủng loại
• Tiêu chuẩn vệ sinh, kiểm dịch áp dụng
• Phương pháp kiểm tra và chấp nhận hàng

2. Điều khoản về giao nhận và vận chuyển

• Thời gian, địa điểm giao hàng
• Phương tiện vận chuyển và điều kiện bảo quản
• Trách nhiệm bảo hiểm hàng hóa trong quá trình vận chuyển

3. Điều khoản về thanh toán

• Phương thức thanh toán (L/C, T/T, D/P)
• Thời hạn thanh toán
• Đồng tiền thanh toán và tỷ giá quy đổi

4. Điều khoản về trách nhiệm trong trường hợp dịch bệnh

• Quy định về việc phát hiện dịch bệnh trước/trong/sau khi giao hàng
• Phân định trách nhiệm kiểm dịch và xử lý
• Các trường hợp bất khả kháng và cách xử lý

5. Điều khoản về giải quyết tranh chấp

• Luật áp dụng (thường là luật nước nhập khẩu hoặc luật quốc tế)
• Cơ quan tài phán (trọng tài thương mại quốc tế như ICC, SIAC)
• Quy trình hòa giải trước khi đưa ra trọng tài

Quy định về chứng từ xuất khẩu gia súc cần tuân thủ

1. Giấy chứng nhận kiểm dịch

• Cấp bởi Cục Thú y hoặc Chi cục Thú y cấp tỉnh
• Ghi rõ tình trạng sức khỏe, kết quả xét nghiệm
• Tuân thủ mẫu theo yêu cầu của nước nhập khẩu

2. Chứng từ xuất xứ

• Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cấp
• Loại C/O phù hợp với thị trường (Form D, Form E, Form AK…)
• Khai báo đúng mã HS code cho từng loại gia súc

3. Chứng từ vận tải

• Vận đơn đường biển (B/L) hoặc vận đơn hàng không (AWB)
• Lịch trình vận chuyển chi tiết
• Chứng từ bảo hiểm vận chuyển

4. Hóa đơn thương mại

• Chi tiết về số lượng, đơn giá, tổng giá trị
• Điều kiện giao hàng (Incoterms)
• Thông tin người mua, người bán

5. Tờ khai hải quan

• Khai báo đầy đủ, chính xác thông tin
• Nộp đúng thời hạn quy định
• Bổ sung các giấy phép đặc biệt nếu có

Chiến lược phòng tránh rủi ro toàn diện

Mô hình quản lý rủi ro 3 lớp trong xuất khẩu gia súc

Lớp 1: Phòng ngừa tại nguồn (trang trại, cơ sở nuôi)

• Áp dụng quy trình thực hành chăn nuôi tốt (VietGAP, GlobalGAP)
• Thiết lập hệ thống an toàn sinh học nghiêm ngặt
• Thực hiện chương trình tiêm phòng đầy đủ
• Kiểm soát chất lượng thức ăn chăn nuôi
• Đào tạo nhân viên về quy trình an toàn dịch bệnh

Lớp 2: Kiểm soát trong quá trình (vận chuyển, lưu kho)

• Sử dụng phương tiện vận chuyển chuyên dụng
• Duy trì nhiệt độ, độ ẩm phù hợp trong suốt quá trình
• Giám sát liên tục điều kiện vận chuyển
• Tuân thủ quy trình vệ sinh, khử trùng
• Lưu trữ hồ sơ theo dõi chi tiết

Lớp 3: Ứng phó khi phát sinh vấn đề

• Xây dựng phương án dự phòng chi tiết
• Thành lập đội ứng phó khẩn cấp
• Mua bảo hiểm hàng hóa xuất khẩu
• Duy trì quỹ dự phòng rủi ro
• Thiết lập mạng lưới chuyên gia tư vấn

Quy trình 5 bước xây dựng vùng chăn nuôi an toàn đạt chuẩn xuất khẩu

Bước 1: Lựa chọn địa điểm phù hợp

• Xa khu dân cư, nhà máy công nghiệp
• Có nguồn nước sạch ổn định
• Thuận lợi về giao thông, logistics
• Nằm trong quy hoạch vùng chăn nuôi của địa phương

Bước 2: Xây dựng cơ sở hạ tầng theo tiêu chuẩn

• Thiết kế chuồng trại hợp lý, thoáng mát
• Hệ thống xử lý chất thải đạt chuẩn
• Khu vực cách ly, kiểm dịch riêng biệt
• Hệ thống khử trùng tại các lối ra vào

Bước 3: Thiết lập quy trình vận hành chuẩn (SOP)

• Quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng
• Quy trình vệ sinh, khử trùng
• Quy trình kiểm soát dịch bệnh
• Quy trình quản lý thức ăn, thuốc thú y

Bước 4: Áp dụng hệ thống giám sát dịch bệnh

• Lịch lấy mẫu xét nghiệm định kỳ
• Hệ thống cảnh báo sớm dịch bệnh
• Nhật ký theo dõi sức khỏe đàn
• Kiểm soát ra vào trang trại

Bước 5: Xin cấp chứng nhận vùng an toàn dịch bệnh

• Liên hệ Chi cục Thú y địa phương
• Chuẩn bị hồ sơ theo quy định
• Đón đoàn kiểm tra, đánh giá
• Hoàn thiện, khắc phục theo góp ý

Danh sách kiểm tra toàn diện trước khi ký hợp đồng xuất khẩu

Mục kiểm tra	Chi tiết cần xác nhận	Hoàn thành
Đối tác	Kiểm tra uy tín, năng lực tài chính, lịch sử giao dịch	□
Thị trường	Kiểm tra quy định nhập khẩu, rào cản kỹ thuật, thuế quan	□
Sản phẩm	Đáp ứng yêu cầu về chất lượng, an toàn thực phẩm của thị trường đích	□
Giấy phép	Giấy phép xuất khẩu, chứng nhận kiểm dịch, C/O	□
Vận chuyển	Phương tiện, lịch trình, bảo quản trong quá trình vận chuyển	□
Bảo hiểm	Phạm vi bảo hiểm, trách nhiệm bên mua bảo hiểm	□
Thanh toán	Phương thức, thời hạn, đồng tiền, ngân hàng trung gian	□
Tranh chấp	Cơ chế giải quyết, luật áp dụng, cơ quan tài phán	□
Bất khả kháng	Định nghĩa, quy trình xử lý, trách nhiệm các bên	□
Tình hình dịch bệnh	Kiểm tra cập nhật từ WOAH về tình hình dịch bệnh tại nước nhập khẩu	□

Câu hỏi thường gặp về rủi ro xuất khẩu gia súc

Xuất khẩu gia súc sống hay thịt đã chế biến có rủi ro cao hơn?

Xuất khẩu gia súc sống thường có rủi ro cao hơn do nhiều yếu tố như: stress trong quá trình vận chuyển, nguy cơ dịch bệnh, yêu cầu về điều kiện nuôi giữ, và chi phí vận chuyển cao. Theo đánh giá của các chuyên gia trong ngành, tỷ lệ tổn thất trong vận chuyển gia súc sống thường cao hơn so với sản phẩm thịt chế biến.

Các nước nào có yêu cầu kiểm dịch khắt khe nhất hiện nay?

Nhật Bản, Úc, New Zealand và EU hiện đang áp dụng các yêu cầu kiểm dịch nghiêm ngặt nhất. Nhật Bản đặc biệt khắt khe về dư lượng kháng sinh và thuốc thú y. Úc và New Zealand áp dụng chính sách nghiêm ngặt với nhiều loại bệnh động vật.

Cách tìm đối tác nhập khẩu gia súc uy tín?

• Tham gia các hội chợ thương mại quốc tế chuyên ngành như SIAL, Anuga, Foodex
• Liên hệ với Thương vụ Việt Nam tại nước sở tại để được giới thiệu
• Tham khảo danh sách từ các hiệp hội ngành hàng
• Sử dụng dịch vụ thẩm định doanh nghiệp (due diligence) từ đơn vị chuyên nghiệp

Có nên mua bảo hiểm cho lô hàng xuất khẩu gia súc?

Chắc chắn nên! Bảo hiểm xuất khẩu gia súc có thể bao gồm:

• Bảo hiểm vận chuyển (cover tử vong, thương tật)
• Bảo hiểm dịch bệnh
• Bảo hiểm biến động giá
• Bảo hiểm tín dụng xuất khẩu (bảo vệ khi đối tác không thanh toán)

Làm gì khi phát hiện dịch bệnh sau khi đã ký hợp đồng xuất khẩu?

• Thông báo ngay cho đối tác và cơ quan thú y
• Cách ly ngay lập tức đàn gia súc bị nhiễm bệnh
• Kiểm tra toàn bộ đàn và thực hiện xét nghiệm
• Xem xét điều khoản bất khả kháng trong hợp đồng
• Đề xuất phương án thay thế (hoãn giao hàng, thay thế lô hàng)
• Tham khảo ý kiến chuyên gia pháp lý nếu cần thiết

Tổng kết

Xuất khẩu gia súc là lĩnh vực tiềm năng nhưng cũng đầy thách thức. Năm loại rủi ro chính bao gồm dịch bệnh, tiêu chuẩn nhập khẩu, biến động thị trường, pháp lý/hợp đồng và vận chuyển đòi hỏi doanh nghiệp phải xây dựng chiến lược phòng tránh toàn diện.

Chiến lược phòng tránh rủi ro hiệu quả bao gồm việc áp dụng mô hình quản lý 3 lớp, xây dựng vùng chăn nuôi an toàn và học hỏi từ kinh nghiệm của các doanh nghiệp thành công. Điều quan trọng là phải liên tục cập nhật thông tin về thị trường và quy định quốc tế để thích ứng kịp thời với những thay đổi.

Tham gia VIETSTOCK 2025 để nâng cao khả năng phòng tránh rủi ro trong xuất khẩu gia súc

VIETSTOCK 2025 – Triển Lãm Quốc Tế Chuyên Ngành Chăn Nuôi, Thức Ăn Chăn Nuôi & Chế Biến Thịt Tại Việt Nam sẽ là nơi quy tụ các chuyên gia và doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực quản lý rủi ro và xuất khẩu gia súc.

Với quy mô triển lãm 13.000 m², hơn 300 đơn vị trưng bày và 13.000 khách tham quan từ 40 quốc gia, VIETSTOCK 2025 là cơ hội lý tưởng để:

• Tìm hiểu các giải pháp phòng tránh rủi ro tiên tiến trong xuất khẩu gia súc
• Kết nối với các nhà xuất nhập khẩu uy tín và chuyên gia hàng đầu
• Tham dự hội thảo chuyên đề về quản lý dịch bệnh và tiêu chuẩn quốc tế
• Khám phá công nghệ mới trong truy xuất nguồn gốc và an toàn sinh học

Thời gian: 08 – 10 Tháng 10, 2025 (thứ Tư – thứ Sáu)

• Thứ Tư ngày 08 tháng 10, 09:00 – 17:00
• Thứ Năm ngày 09 tháng 10, 09:00 – 17:00
• Thứ Sáu ngày 10 tháng 10, 09:00 – 16:00

Địa điểm: Trung tâm Hội chợ và Triển Lãm Sài Gòn (SECC), 799 Nguyễn Văn Linh, Quận 7, TP. HCM

Đăng ký ngay hôm nay để không bỏ lỡ cơ hội tiếp cận các giải pháp quản lý rủi ro tiên tiến cho ngành xuất khẩu gia súc:

• Đăng ký tham quan triển lãm: https://vietstock.org/dang-ky-tham-quan/
• Đăng ký gian hàng: https://vietstock.org/dat-gian-hang/

Để biết thêm thông tin chi tiết, vui lòng liên hệ Ban tổ chức:

• Ms. Sophie Nguyen – Sophie.Nguyen@informa.com
• Ms. Phuong – Phuong.C@informa.com (Hỗ trợ đăng ký theo đoàn)
• Ms. Anita Pham – anita.pham@informa.com (Hỗ trợ truyền thông & marketing)

Tham khảo:

• Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH). (2023). Báo cáo tình hình dịch bệnh động vật toàn cầu.
• Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO). (2024). Triển vọng thị trường thịt thế giới.
• Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam. (2023). Báo cáo xuất khẩu nông sản.
• Hiệp hội Chăn nuôi Việt Nam. (2024). Hướng dẫn xuất khẩu sản phẩm chăn nuôi.